Trong nghệ thuật tạo hình hoa văn trên vải, đồng bào Mông Hoa ở Mộc Châu có một kỹ thuật tạo hình rất độc đáo, đó là vẽ sáp ong trên vải. Cùng PYS Travel tìm hiểu nhé!
Trong nghệ thuật tạo hình hoa văn trên vải, đồng bào Mông Hoa ở Mộc Châu có một kỹ thuật tạo hình rất độc đáo, đó là vẽ sáp ong trên vải. Cùng PYS Travel tìm hiểu nhé!
I. Se lanh, dệt vải – kỳ công
Vào tháng 9, tháng 10, tháng 11, đến các bản người Mông ở Mộc Châu đều bắt gặp hình ảnh người phụ nữ Mông đang ngồi vẽ sáp ong bên bếp lửa. Đây là lúc công việc đồng áng xong xuôi, có thời gian rảnh rỗi, chị em bắt tay vào may vá, thêu thùa. Vải lanh bền nên thường được đồng bào Mông dùng để làm trang phục.
Để tạo được những hoa văn trên tấm vải, người Mông đã nghĩ ra cách dùng sáp ong để vẽ. Các bước chuẩn bị cho vẽ sáp ong trên vải lanh cũng lắm công phu.
Vẽ sáp ong lên vải là đặc trưng cú người Mông. Ảnh: Sưu tầm
Đầu tiên phải làm lanh, dệt vải. Một chiếc váy Mông được làm từ tấm vải lanh dài từ 6 – 7m. Lanh được cắt về phơi khô, đem giã cho mềm rồi mới nối. Trước khi dệt vải, sợi lanh được đem ngâm với tro bếp. Đó phải là tro trắng, đun từ củi nghiến mà thành. Tro bếp càng trắng bao nhiêu đem ngâm vỏ lanh càng trắng bấy nhiêu. Lúc đó mới bắt đầu dệt vải. Để miếng vải có được màu trắng tinh giúp chàm bám chắc hơn khi nhuộm, vải phải được giặt, phơi cẩn thận, sau đó mang đi lu cho mặt vải bóng mịn.
Công đoạn chuẩn bị vải hoàn thành, tiếp đến là chuẩn bị sáp ong để vẽ. Sáp ong có hai khoảnh màu vàng và màu đen. Màu vàng là lớp sáp non, màu đen là lớp sáp già, bóp cho hai khoảnh sáp đó chảy hết mật rồi nấu mỗi loại ra một nồi khác nhau. Nấu sáp cho đến khi nóng chảy, đem đổ ra bát riêng. Lấy một lượng sáp đen vừa đủ, trộn đều với sáp vàng với một lượng tương ứng và đặt lên bếp.
Để làm được một chiếc váy, người phụ nữ Mông mất rất nhiều công. Khi đã chuẩn bị được vải, sáp, họ bắt đầu bước vào công đoạn vẽ sáp. Nhưng để vẽ thành một chiếc váy in hoa văn đủ sắc họ phải làm cả tuần, cả tháng, thậm chí có khi vài tháng mới xong được cái váy.
Các công đoạn vẽ đều rất tỉ mỉ. Ảnh: sưu tầm
Khi có sợi lanh, đi đâu, làm gì, lên rừng lấy củi hay đi hội, đi chăn trâu, làm đất, làm tất cả các công việc, người phụ nữ Mông đều phải se lanh trên tay. Đôi bàn tay cô gái nào xanh xanh màu chàm, ấy là người chăm chỉ, chịu khó, tương lai sẽ là người vợ tốt.
Se lanh xong cũng là lúc vào mùa bẻ ngô. Khi nào xong xuôi công việc đồng áng, phụ nữ Mông lại bắt đầu làm công đoạn dệt lanh, dệt vải. Không chỉ làm ban ngày, phụ nữ Mông còn tranh thủ làm cả ban đêm, không lúc nào ngừng nghỉ để có thể vẽ sáp ong lên vải thật đẹp.
II. Kỹ thuật vã sáp ong trên vải lanh
Để vẽ sáp ong trên vải lanh, một công cụ không thể thiếu đó là bút vẽ. Thực ra, bút để vã đó là một thanh tre dài khoảng 7cm, ngòi bút là lá đồng hình tam giác bé được nẹp vào thanh tre.
Khi vẽ, người phụ nữ Mông luôn phải ngồi bên bếp lửa, chấm bút vào chảo sáp ong nóng đặt trên than hồng, thoăn thoắt đưa tay kẻ những đường thẳng trên vải. Phải kẻ thật khéo để lượng sáp chảy đều, không loang lổ cho đến hết rồi mới tiếp tục chấm tiếp.
Kỹ thuật vẽ sáp ong cần thật cẩn thận. Ảnh: sưu tầm
Tấm vải lanh dài 7m sẽ được chia đều thành 10 – 12 ô vuông. Đoạn hai đầu trên cạp váy và dưới đoạn nối thổ cẩm phải kẻ đường thẳng, rồi họ bắt đầu kẻ hình tam giác, hình trôn ốc, in thành hình đồng tiền, hình chữ thập, hình chân chim… Vẽ xong toàn bộ váy, người ta lại mang đi luộc, phải đun sôi lửa và đều tay lớp sáp mới bong hết và để lại hoa văn đẹp trên lớp vải. Nhưng luộc rồi chưa phải đã xong, tiếp tục lấy chàm về nhuộm, phơi vài lần nắng mới được chiếc váy lanh hoàn chỉnh.
Vẽ sáp ong trên vải thật thú vị, chần chừ gì mà không trải nghiệm nào!
Xem thêm>> Tour Hà Nội - Mộc Châu mùa hoa cải trắng 2 ngày 1 đêm
Hotline: 024.73 07 50 60
Thùy Trang
