Đến với Hà Giang, bạn không chỉ được ngắm nhìn những cung đường ngoằn nghèo uốn lượn, ruộng bậc thang chín vàng óng ánh, sông Nho Quế xanh mướt dịu dàng mà còn được trải nghiệm những nét văn hóa các dân tộc anh em vô cùng đặc sắc. Từ bao đời nay các thế hệ người Dao ở Hà Giang luôn giữ gìn bản sắc văn hóa độc đáo của dân tộc mình, đặc biệt là Lễ Cấp Sắc- Lễ trưởng thành của người đàn ông. Cùng PYS Travel tìm hiểu về nghi lễ truyền thống trong tín ngưỡng người Dao nhé!
Trong một đời người thông thường có ba nghi lễ mà ai cũng phải trải qua là thôi nôi, cưới xin, ma chay. Người Dao nam giới còn có thêm một nghi lễ nữa là lễ Cấp Sắc ,hay còn có các tên gọi khác nhau như: Quá Tang, Tạt phát búa, Chấu đàng, Chẩu lung hìn, Mài sai tía, Ay man chay... Nghi lễ Cấp Sắc là một phần không thể thiếu trong tín ngưỡng người Dao, được lưu truyền hàng trăm năm nay, giữ vẹn nguyên nét truyền thống dân tộc
Tương truyền, khi tổ tiên của người Dao đang sinh sống yên ổn, bỗng đâu ma quỷ xuất hiện phá hoại mùa màng, giết hại con người và vật nuôi... Ngọc Hoàng bèn lệnh cho các vị thần tiên truyền phép thuật cho người đàn ông làm chủ gia đình trong bản, rồi cấp một đạo sắc phong để cùng quân nhà trời diệt trừ. Cũng từ đó, để đề phòng ma quỷ quấy phá, Ngọc Hoàng ban lệnh cấp sắc cho người đàn ông có lòng muốn giúp dân trừ họa…
Đàn ông người Dao phải ít nhất 1 lần trải qua lễ Cấp Sắc để người cõi âm công nhận họ đã trưởng thành. Họ quan niệm rằng khi trải qua nghi lễ này thì con người mới hiểu được đạo lý ở đời, mới đích thực là con cháu Bàn Vương, khi chết hồn mới được đoàn tụ với tổ tiên. Theo tập tục, người Dao thường đưa hồn người chết về Dương Châu (Trung Quốc) nơi đây được coi là đất tổ của người Dao. Nam giới sau khi được làm lễ Cấp Sắc được tham gia các công việc trọng đại của dòng tộc và buôn làng, được cúng bái. Chính vì vậy, để được tham gia vào lễ cấp sắc, người nam giới phải cố gắng rất nhiều, sẵn sàng về cả thể chất và trí tuệ để làm trụ cột cho gia đình, góp công sức xây dựng bản làng
Lễ Cấp Sắc thường được tổ chức vào dịp cuối năm hoặc tháng Giêng. Nghi lễ có nhiều bậc: 3 đèn, 7 đèn, 12 đèn (tùy vào thứ bậc, dòng họ theo quy định nghiêm ngặt). Ngày tháng tổ chức nghi lễ phải được lựa chọn kỹ lưỡng, người được cấp sắc và người được gia chủ mời đến phụ giúp đều là những người hiểu khá rõ về trình tự các bước, các thủ tục diễn ra trong suốt quá trình thực hiện nghi lễ. Đồng bào dân tộc Dao quan niệm rằng, để nghi lễ diễn ra được suôn sẻ, những người được tổ chức cấp sắc phải kiêng kị một số điều (như: Vợ chồng không được ngủ chung, không ăn thịt trâu, thịt chó, phải giữ sạch sẽ trang phục…).
Đến Hà Giang du khách có cơ hội tham gia nhiều lễ hội đặc sắc. Ảnh: Photo Tour PYS Travel
Trước khi tiến hành lễ Cấp Sắc, gia chủ phải làm cơm, rượu cúng báo tổ tiên về việc chuẩn bị và hẹn thời điểm tiến hành lễ. Trong lễ trình diện, gia chủ mổ lợn để tế lễ tổ tiên. các thầy cúng phải tẩy uế xong mới đánh trống mời tổ tiên về dự. Sau đó thầy cúng làm lễ khai đàn, nhằm báo cho tổ tiên biết lý do của buổi lễ. Tiếp đó, tại lễ thụ đèn, người được cấp sắc phải ăn mặc chỉnh tề ngồi trước bàn thờ, hai tay giữ một cây tre, nứa, ngang vai có đục và xuyên một thanh ngang dài vừa tầm vai để thầy đốt đèn, đặt nến để làm lễ. Người thụ lễ được cấp đạo sắc với 10 điều cấm và 10 điều nguyện, tên âm của người thụ lễ cũng được ghi luôn trong đó để khi chết về được với tổ tiên. Điều quan trọng nhất trong các buổi lễ này là cấp pháp danh. Người thụ lễ lấy vạt áo để hứng gạo từ thầy cả và cha đẻ, sau đó quan sát và học một số điệu múa từ các thầy. Kết thúc nghi lễ, các thầy múa để dâng rượu, lễ vật tạ ơn thần linh.
Người Dao mời tổ tiên về dự bằng cách đánh trống. Ảnh: Photo Tour PYS Travel
Thầy cúng làm nghi lễ để mời thần linh, tổ tiên gia đình người được cấp sắc về làm lễ. Ảnh: Photo Tour PYS Travel
Người thụ lễ ăn mặc chỉnh tề, ngồi ngay ngắn để thầy cúng đặt nến làm lễ. Ảnh: Photo Tour PYS Travel
Nam giới dân tộc Dao trải qua nhiều nghi lễ cúng huyền bí để được công nhận là người trưởng thành. Ảnh: Photo Tour PYS Travel
Lễ Cấp Sắc còn là dịp dòng họ, buôn làng sum họp sau những ngày mùa bận rộn. Trong nghi lễ có các điệu múa, tranh vẽ, hình cắt giấy..., phản ánh đời sống tinh thần phong phú của người Dao. Lễ trưởng thành này có vị trí quan trọng trong đời sống tinh thần, tín ngưỡng dân tộc, giúp họ có thêm sức mạnh vượt qua khó khăn, hướng tới điều tốt đẹp. Đồng thời, hướng đàn ông Dao cũng như các thành viên trong cộng đồng biết tôn sư trọng đạo, kính trọng cha mẹ, luôn làm điều thiện.
Người Dao thể hiện các điệu múa dân tộc trong lễ Cấp Sắc. Ảnh: Photo Tour PYS Travel
Du khách cùng PYS Travel đã có những trải nghiệm thú vị tại lễ hội Cấp Sắc dân tộc Dao. Ảnh: Photo Tour PYS Travel
Lễ Cấp Sắc của người Dao đã được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia năm 2017. Đây chính là linh hồn đời sống tinh thần của đồng bào dân tộc Tây Bắc, góp phần làm phong phú thêm nền văn hóa vốn đã đa dạng của đất nước ta.
Khám phá mảnh đất cao nguyên đá Hà Giang đầy hùng vĩ cùng PYS Travel
Tour Hà Giang 3 ngày 2 đêm từ Hà Nội
Tour Hà Giang 4 ngày 3 đêm từ TP.HCM
Cao Trang
